Srpske narodne lirske pesme
Autor: | Grupa autora |
---|---|
Pismo: | Ćirilica |
Povez: | Tvrd |
Obim: | 432 str. |
Format: | 125mm x 175mm |
Napomena: | Šiveno, Zlatotisak |
Srpske narodne lirske pesme
Usmeno stvaralaštvo predstavlja sintezu narodne književnosti, istorije, običaja, kulture, verovanja i uopšte pogleda na svet. Sinkretizam usmenog kolektivnog stvaralaštva protkan mislima i delima nadarenih, zapaženih individualnih stvaralaca predstavlja ono osnovno, primarno, esencijalno znanje naše srpske književnosti.
Jedna od prvih najznačajnijih ličnosti – Vuk Stefanović Karadžić čini osnovu učenja našeg jezika i književnosti od najranijih dana školovanja, počev od osnovne, srednje škole, preko fakulteta i čitavog čovekovog života.
Zabeleživši mnoštvo pesama od nadarenih pevača i pripovedača, sačuvao ih je od zaborava i omogućio dalje čitanje i prenošenje kroz vekove i generacije.
Pošto su većinu lirskih pesama pevale žene, Vuk ih je nazvao „ženskim” pesmama. One obiluju osećanjima i razmišljanjima naših predaka još od pre nekoliko vekova. Sve što je čovek doživljavao, osećao, o čemu je mislio i šta ga je mučilo narodni pevač je oblikovao i dočarao u narodnim lirskim pesmama.
One opevaju ljubav sestre prema bratu i majke prema detetu u porodičnim pesmama; ljubav između dvoje mladih u ljubavnim; ljubav prema radu u posleničkim; nastanak nebeskih tela u mitološkim; različite običaje vezane za svakodnevni život u običajnim kao i verovanja u natprirodnu moć prirode u obrednim pesmama.
U prošlosti narod se uz pesmu smejao i plakao, slavio i obeležavao praznike, uz pesmu se veselio i uspavljivao, obavljao poslove na njivi, prizivao kišu…
Narodne lirske pesme spadaju u grupu najstarijih narodnih pesama koje opisuju svet u kojem su čovek i priroda povezani u jedinstveni, magijski svet dodola, koleda, vila, neobičnih paganskih obreda i običaja, kao i čovekov strah od natprirodnih bića i pojava i njegovu nemoć da im se suprotstavi.
Valentina Aleksić
Iz sadržaja knjige Srpske narodne lirske pesme:
Ljubavne pesme
- Riba i djevojka
- Tica i djevojka
- Jovo i Marija
- Dragi pa dragi
- Ovako je cvjeće cvetalo
- Djevojka rod kuša
- S dragim su najkraće noći
- Muž pa muž
- Ko najpravije dijeli
- Ljuba je preča nego sestra i snaha
- Sestra otrovnica
- Dragi i nedragi
- Po srcu zima
- Tri se snega pod planinom bele
- To je blago, što je kome drago
- Šta je blago?
- Duge noći
- Radost iznenada
- Radost iznenada (opet to, malo drukčije)
- Briga za dragim
- Jedno drago, i to na daleko
- Mladoženja s udovicom
- Udovica momku neprilika
- Utjeha udovici
- Smiljana i vijenac
- Marino pravdanje
- Najbolja godina
- Momak opčinjen obrvama
- Sila ljubavi
- Želja djevojčina
- Opet želja djevojčina
- Draga bratimi javor
- Molitva djevojačka
- Djevojka kune oči i dragoga
- Oproštaj (višnjičica rod rodila)
- Ljubavni rastanak
- Dar devojački
- Srpska đevojka (U Milice duge trepavice)
- Djevojka se tuži đulu
- Što mora biti, biti će
- Za stara nije, a za mlada jest
- Momak i djevojka
- Djevojka momcima vino služi
- Ti se moja vazda zvala
- Jovane more, nevene
- Tužno momče
- Pjevala bih al’ ne mogu sama
- Ne gledaj me, što sam malena
- Djevojka izbira momka
- Slavuju, da ne pjeva rano
- Slavuj pile
- Jano, crno oko
- Dva slavuja
- U selo oro šareno
- Zora zori, petli poju
- Momak kune majku djevojačku
- Srce puno jada
- Moj se dragi na put sprema
- Ne uzmi mi dragu
- Nesrećna djevojka
- Najljepši miris
- Da se znade da se milujemo
- Morski trgovac
- Djevojka moli kujundžiju
- Opominjanje
- Muška glava i šušnjata grana
- Pokraj puta rodila jabuka
- Ja posadi vitu jelu
- Najveća sladost
- Smrtna bolest
- Stidno momče i milostivo devojče
- Junak konju govori
- Jovo i draga
- Draga dragome san tolkuje
- Ustrijeljen momak
- Oni će bit’ moj
- Udarilo u tamburu đače
- Prsten je zalog prave ljubavi
- Tužba i kletva na majku
Porodične pesme
- Rod je ženin miliji, nego sestra
- Brat i sestra i tuđinka
- Sestra kuša brata
- Sestra sestri krvnica
- Najveća je žalost za bratom
- Teško sestri bez brata, a bratu bez sestre
- Biber-gora urodila
- Sestre bez brata
- Brat i sestra
- Nagradila sestra barenicu
- Visoka jela do neba
- Sestra Ljutice Bogdana
- Oj, soldati, braćo nerođena
- Kako žena muža cijeni
- Đul devojka
- Poruka majci
- Ogrejala jasna mesečina
- Cijena brata i dragoga
- Devojka je čarne oči klela
- Sestra bratu zarukavlje veze
- Postoj sl’nce
- Žali, goro
- Vodo le, vodo studena
Mitološke pesme
- Vilina posestrima
- Viline pjesme
- Junak vilu ustrijeli
- Vila zida grad
- Moma i vila
- Prelja na vilinu bunaru
- Sunčeva sestra i car
- Vile kolo uvatile
- Kovjenić i vila
- Sunce i mjesec prose djevojku
- Ženidba sjajnoga mjeseca
- Opet ženidba mjesečeva
- Sunčeva sestra i paša tiranin
- Car i djevojka
- Nečuveni poslovi
- Osobiti orač
- Izjeden ovčar
- Ljuba ognjevita
- Ljuba zmaja ognjenoga
- Sunce se djevojkom ženi
- Vilin čudesni grad
- Sunčeva ženidba
- Poranile devojke
- Sinje more i dubine tvoje
- Široka je kopriva
Hrišćanske pesme (pobožne)
- Sazdade se bela crkva
- Porasla jela do neba
- Rođenje Hristovo
- Krštenje Hristovo
- Sestre svetoga Petra
- Sveti Petar i majka mu
- San prečiste Gospođe
- Molitva prečiste Gospođe
- Riječi blažene Gospođe
- Hristos tješi mater
- Božja majka nahodi krst
Obredne i običajne pesme
Božićne pesme
- Uoči Božića
- Na Božić
- Granu sunce iza brda
- Božić zove s one strane
- Božić zove s vrh planine
- Božićeve tri sestre
- Eto vam tamo Božić ide
- Ide Božić, svak veselo
- Tri tičice
- Tri tice s neba
Lazaričke pesme
- Uoči Lazareve subote
- Koj Lazara dariva
- Ide moma od ovce
- Kući
- Majci
- Detetu
- Nevestice, rosice
Đurđevske pesme
- Đurđevo leto, proleto
- Djevojka moli Đurđev dan
- Rano mi je slunce ogrejalo
- Sveti Đorđe konja sedla
- Kamen moste, drž se, ne nišaj se
- Majka hoće Đurđa da okupa
Spasovske pesme
- Pala magla u primorje
- Rano rani đevojčica
- Sveti Spasa konja kove
- Spasovo cveće c’vteše
- Ivanjske pesme
- Paslo konja momče mlado
Kraljičke pesme
- Domaćinu
- Djevojci
- Momku neženjenu
- Mladi
- Popu
- Opet djevojci
- Opet momku neženjenu
- Opet popu
- Gospodaru
- Gospođi
- Đaku
- Javoru
- Putujući pjevaju
Dodlske pesme
- Pred kućom, kad igra dodola
- Kad idu preko sela
- Opet kad igra dodola
- Nasred sela vita jela
- Naša doda boga moli
- Kakav junak gorom jezdi
Koledarske pesme
- Kad ulaze koleđani u kuću
- Domaćinu
- Kao domaćici
- Vojvoda i vila
- Vojevao beli Vide
- Pjesma djevojci
- Pjesma snasi
- Kad su koleđani gdjegod pri trpezi (Tekla voda kroz kalinu)
- Kad se ide preko sela
Svatovske pesme
- Ružica se razviva
- Da je znala mati junakova
- Oj nevene, moj nevene
- Šta se beli gore na planinu
- Na prosidbi (Igra kolo u dolu, u hladu)
- Proscima
- Na prosidbi
- Kad se isprosi djevojka
- Djevojci i momku na prstenu
- Kad već prstenuju djevojku
- Kad se sije brašno za hljeb radi svadbe
- Uoči svadbe
- Kad se nadaju svatovima kod djevojačke kuće
- Svatovima, da se opremaju
- Zbirajte se ćiteni svatovi
- Kad dolaze svatovi
- Bre udri, vardi, devojćo
- Kad kum dolazi
- Kad dolazi vojvoda
- Dolazak starog svata
- Kad idu po devojku
- Kad dolaze svatovi po devojku
- Kod kuće devojačke
- Kad hoće da izvedu devojku
- Kad izvedu djevojku
- Kad idu na vjenčanje
- Oko skrinje nevestine
- Kad već hoće da pođu
- Kad već polaze svatovi
- Stupaj prestupaj, nevesto
- Kad odmaknu svatovi s djevojkom
- Kad putuju s djevojkom
- Kad dolaze muštulugdžije
- Koj čuva, a koj se golemi
- Kad se pomole svatovi s djevojkom
- Obazri se, lepa Cveto
- Kad dođu svatovi s djevojkom
- Opet tada (Tekla voda, vojno le! Tekelija)
- Zlatni topi u grad udariše
- Kad sjedaju za trpezu
- Povila se zlatna žica iz vedra neba
- Na svadbi, mladoženji
- Nauk djevojci
- Mladoženji uz čašu
- Djevojci uz čašu
- Nevjestama uz čašu
- Kad djeveri vode nevjestu u kolo
- Kad iziđu na gumno da igraju
- Kad joj meću vaćel na glavu
- Kad svatovi umivaju ruke
Počašnice (zdravice)
- (Biserna brada…)
- (Ovo je vino crveno)
- (Pade listak narandže)
- (Usadih lozu sred vinograda)
- (Doleće cvjetak iz tuđe zemlje)
- Djevojci
- Djetetu
- Junaku
- Kad se ko zateže, te neće da pije
- Kakom gospodaru
Tužbalice
- (Ti se hoćeš dijeliti)
- (Što učinje velje jade)
- (S jadom sam ti na dvor došla)
- (Moj Jovane, orlomane)
Posleničke pesme
- Kujundžija i hitroprelja
- Prelja i kujundžija
- Prelja i car
- Predi, momo, darove
- Nadžnjeva se momak i djevojka
- Žito žela lijepa djevojka
- Kad žanju turcima u nedjelju
- Mobi
- Tri jetrve žetelice
- Ovčar i djevojka
- Opet ovčar i djevojka
- Jovo i Jovana
- Oj, ovčare, cveće jablanovo
Pesme igračke (što se pevaju u kolu)
- Daj da vidimo ko može, ko li ne
- Igraj, Jano, da igramo
- Oj, ti Rado
- De, Todoro, de, baćina
- Povedi oro, Todoro
- Igra kolo na bunišću
- Fatajte se, bele ruke
- Kad se hvata kolo
- Opet kad se hvata kolo
- U početku igre
- Bijeda na pravoga krivca
- Kad se igra u kolu
- Dragom ponude
- Devojka se nadmeće s momčetom
- Prepirka u ljubavi
- Bez dragoga ni u kolo
- Paun i kolo
- Dvoje ljubljeno
- Kolo i Pavle
- Opet kolo i Pavle
Uspavanke
- Nanina uspavanka
- (Ninaj, ninaj, zlato moje)
- (Jovo mi se sankom kara)
- (Sjedi Mara na čardaku)
- (San me mori, san me lomi)
- (Iš, kokote, balabane)
- (O, kokote, moj kokote)
- (Iš, paune zlatopere)
- (Spavaj, čedo, rodila te majka)
- (Spavaj, spavaj, san te prevario)
- (Koja j’ ono đevojčica)
- (Sanak ide niz ulicu)
- (Spavaj, milo, spavaj, zlato)
Rečnik manje poznatih reči
Izvori
Ovo izdanje možete poručiti i u kompletu – Komplet knjiga Srpska narodna književnost 1 – 5
Usmeno stvaralaštvo predstavlja sintezu narodne književnosti, istorije, običaja, kulture, verovanja i uopšte pogleda na svet. Sinkretizam usmenog kolektivnog stvaralaštva protkan mislima i delima nadarenih, zapaženih individualnih stvaralaca predstavlja ono osnovno, primarno, esencijalno znanje naše srpske književnosti.
Jedna od prvih najznačajnijih ličnosti – Vuk Stefanović Karadžić čini osnovu učenja našeg jezika i književnosti od najranijih dana školovanja, počev od osnovne, srednje škole, preko fakulteta i čitavog čovekovog života. Zabeleživši mnoštvo pesama od nadarenih pevača i pripovedača, sačuvao ih je od zaborava i omogućio dalje čitanje i prenošenje kroz vekove i generacije.